Mensen die hun rekening laten misbruiken door criminelen, ook wel geldezels genoemd, vormen volgens de politie een toenemend probleem. Tijdens een gezamenlijke aanpak in de regio Rotterdam zijn er nu 25 opgepakt. De leeftijden variëren van 15 tot 55 jaar. De aankomende tijd worden er meer acties gehouden.

Maandag is een online campagne gestart om jongeren te wijzen op de enorme gevolgen van het zijn van een geldezel. In het politiebureau aan de Allegonda Gremmerstraat in Rotterdam waren afgelopen weekend reclasseringsmedewerkers, rechercheurs en een officier van justitie aanwezig, om de verdachten diezelfde dag nog een straf op te leggen en hen te wijzen op hun gedrag en de enorme gevolgen daarvan. In totaal zijn vijfentwintig verdachten gehoord. Zeventien van hen hebben straffen opgelegd gekregen variërend van taakstraffen (tot 80 uur), geldboetes, het betalen van een schadevergoeding en bijzondere voorwaarden. Daarbij moet gedacht worden aan passende dagbesteding en meewerken aan schuldhulpverlening. Acht verdachten die afgelopen zondag zijn verhoord horen de beslissing van de officier van justitie binnenkort.

Meer acties gepland
Rotterdam staat landelijk gezien in de top 3 met meeste geldezels. De verdachten kwamen in beeld door een analyse van het Landelijk Meldpunt Internetoplichting (LMIO). Daar komen sinds corona meer en meer aangiften binnen van mensen die slachtoffer zijn geworden van internetoplichting. Het gaat om zeker 400 verdachten, voornamelijk (jong)volwassenen in de leeftijd van 20-30 jaar waarvan een grote concentratie in Rotterdam-Zuid woont.
Geldezels worden ook vaak ingezet bij andere vormen van digitale criminaliteit, zoals WhatsApp-berichten van een familielid in nood. Uit onderzoek van Politie Oost Nederland blijkt dat er sinds september voor dergelijke fraude in heel Nederland zeker honderd aangiften per dag binnen kwamen. Met de aanpak wordt het proces van gedigitaliseerde cybercrime verstoord en de kans vergroot om uit te komen bij de hoofddaders achter deze cybercrimedelicten, zo verwacht de politie.

Ronselen
Criminelen ontvangen het geld van hun slachtoffers liever niet op hun eigen rekening. “Om zelf buiten beeld te blijven, misbruiken ze de betaalrekeningen van anderen”, zegt Aad Lensen, projectleider van de aanpak. “Oplichters ronselen geldezels vaak via social media met vacatures waar je snel en makkelijk geld kan verdienen. Of bij scholen waar voor een paar tientjes menig leerling overgehaald om even te ‘helpen’ bij het pinnen. Ook via games en WhatsApp worden jongeren geronseld. Sommige criminelen worden met cadeautjes en complimenten eerst ‘vrienden’ met hun beoogde geldezel. Want een ‘vriend’ die leen je vervolgens makkelijker je pinpas met –code uit”, aldus Lensen.

Kwetsbaar
Criminelen zoeken vaak doelbewust mensen op die kwetsbaarder zijn, doordat ze bijvoorbeeld in geldnood zitten of een licht verstandelijke beperking (LVB) hebben. Deze personen zijn extra vatbaar voor verleidingen en manipulatie en overzien de gevolgen van hun acties niet altijd. Daarom wordt nauw samengewerkt met de gemeente Rotterdam, Reclassering Nederland en Homerun Rotterdam. De gemeente Rotterdam kijkt waar mensen met schulden geholpen kunnen worden. Homerun biedt specialistische begeleiding aan mensen met een LVB die moeite hebben hun leven op de rit te houden. Janny Flier, trajectcoördinator Homerun: “De jongere is bewust of onbewust dader en daar volgt een straf uit. Tegelijkertijd is de jongere soms ook slachtoffer van witwaspraktijken van criminelen die misbruik maken van hun kwetsbaarheid. Zij hebben de juiste zorg nodig om te voorkomen dat ze terugvallen of nog verder wegzakken in een web van problemen. En die zorg bieden wij.”

Gevolgen
Als jongeren hun rekening en/of pincode geven, storten slachtoffers van internetoplichting geld op hun rekening. Soms nemen de criminelen die rekening helemaal over. Soms moet het geld door de geldezel gepind worden en contant afgestaan worden. Officier van justitie Jacqueline Bonnes: “Je maakt je in beide gevallen schuldig aan het witwassen van illegaal geld. Het is een ernstig misdrijf, wat je echt nog jaren kan achtervolgen.”
Banken doen melding en/of aangifte als zij verdachte transacties zien. Als na onderzoek blijkt dat een rekening gebruikt is om crimineel geld door te sluizen, is de pakkans vervolgens honderd procent, omdat alle gegevens van de rekeninghouder bekend zijn. De geldezel draait vervolgens op voor de schade en wordt strafrechtelijk vervolgd. Hij kan een forse schuld oplopen en een strafblad krijgen. De geldezel komt bovendien op een lijst (het zogeheten incidentenwaarschuwingssysteem financiële instellingen): hij of zij kan soms wel acht jaar geen of zeer moeilijk gebruikmaken van financiële diensten van banken, zoals het aangaan van een lening of hypotheek, het afsluiten van een telefoonabonnement of het openen van een nieuwe rekening.