Na de excessieve ontwikkelingen rond het Coronavirus in de afgelopen week, is het nu de hoogste tijd dat de Ministeriële Commissie Crisisbeheersing (MCCB) de regie naar zich toetrekt en aan slagvaardig crisismanagement gaat doen. Dat schrijft adviseur crisisbeheersing Gert-Jan Ludden.

De tijd van achterover leunen en alleen maar de adviezen van het RIVM opvolgen is voorbij. De crisis wordt te omvangrijk voor Bruno Bruins en Jaap van Dissel. De coronacrisis verschiet van kleur en is van een gezondheidsvraagstuk een brede maatschappelijke crisis geworden, die de openbare orde en veiligheid van ons land bedreigt. De situatie is zorgelijk, er moet snel worden geschakeld en onder grote tijdsdruk moeten besluiten worden genomen. Dat betekent dat het ministeriële crisisteam frequenter bijeen moet komen samen met betrokken experts. Van reactief naar proactief handelen en voorwaardenscheppend leiding geven aan de crisisorganisaties van de 25 veiligheidsregio’s en van andere maatschappelijke organisaties.

Tuinslang
Dat crisismanagement niet in de genen van het Kabinet zit bleek wel uit de persconferentie die de premier gaf op maandag 9 maart jl. De wereld staat op zijn kop, het Kabinet is in crisisberaad bijeen en heel Nederland is benieuwd naar de uitkomsten. Er wordt een persconferentie gegeven met de mededeling dat we in Nederland geen handen meer mogen schudden. Het lijkt op de brandweer die uitrukt om een grote brand te blussen en daarvoor een tuinslang meeneemt. Wees niet te voorzichtig en beperk je als Kabinet niet tot een enkele hygiënerichtlijn uit de koker van de virologen, maar kondig relevante en serieuze maatregelen aan voor bedrijven, hulpdiensten, de reisbranche, het openbaar vervoer, zorginstellingen, de onderwijssector en organisatoren van evenementen. Volg ook niet blindelings de adviezen van het RIVM, maar stel kritische vragen. Zeker nu blijkt dat internationale experts de handelwijze van het RIVM bekritiseren (artikel in The Irish Times; ‘How Dutch false sense of security helped coronavirus spread’). Transmissie van het coronavirus vindt namelijk ook plaats via personen die geen ziekteverschijnselen vertonen, zo stellen zij.

Verantwoordelijkheid
Neem de verantwoordelijkheid voor ingrijpende maatregelen, zoals de burgemeesters in Brabant dat ook hebben gedaan. Geef dagelijks op primetime een persconferentie met behulp van gebarentolken en informeer de bevolking over de laatste stand van zaken.
In deze onzekere tijd moeten veel vragen worden beantwoord en de voorspelling is dat de (draconische) maatregelen niet beperkt zullen blijven tot de provincie Brabant. Een multidisciplinaire en integrale crisisaanpak vanuit Den Haag is noodzakelijk. De voordelen zijn het creëren van urgentiebesef, een gedegen afstemming tussen alle disciplines, het naadloos aansluiten op de regionale en internationale crisisorganisaties en het richting geven aan éénduidige besluitvorming en effectieve communicatie met de bevolking.

Oproep
Het is belangrijk dat we vroegtijdig de lessen optekenen uit deze wereldwijde crisis. Daarom een oproep aan de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV), nu reeds te gaan observeren bij de verantwoordelijke instanties en te signaleren wat goed gaat en waar het beter kan. Dat draagt bij aan de kwaliteit van het evaluatierapport achteraf. Stel dat we het coronavirus binnen afzienbare tijd onder controle krijgen, dan is het wachten op de volgende zoönotische infectieziekte die zich aandient. We moeten dan minder verrast zijn en ons daar in algemene zin beter op voorbereiden door middel van een nationaal pandemieplan. Een aanpak waarin buitenlandse ervaringen zijn verwerkt, scenario’s worden doordacht en maatregelen worden voorbereid voor alle sectoren van de samenleving. En dat onder regie van een pandemieplatform. Precies de benadering die ook in 1999 is gekozen met het Millenniumplatform onder leiding van Jan Timmer. Een deskundig platform dat het Kabinet ondersteunt in een proactief en kordaat besluitvormingsproces bij nationale crisissituaties.

Gert-Jan Ludden