Nederland wordt jaarlijks geconfronteerd met honderden natuurbranden, maar door een gebrek aan officiële registratie sinds 1994 blijft het onderwerp vaak onderbelicht. Twee experts deden onderzoek en constateerden dat er een reëel risico bestaat op een grootschalige ramp met verlies van mensenlevens.

Cathelijne Stoof, een expert op het gebied van bosbranden verbonden aan de Universiteit van Wageningen, benadrukt tegenover de NOS dat het ontbreken van een officiële registratie een blinde vlek creëert voor de aanpak van dit groeiende probleem. Samen met brandweerman Edwin Kok en andere experts stelde zij een overzicht samen dat een verontrustend beeld schetst.
Tussen 2017 en 2022 vonden er in Nederland 3667 natuurbranden plaats, waarbij jaarlijks gemiddeld 405 hectare aan natuurgebied is afgebrand. Voornamelijk heidegebieden worden getroffen, vooral tijdens de lente en droge zomers zoals die van 2018 en 2022. Bijna alle branden vinden hun oorsprong in menselijk handelen, bewust of onbewust, en opvallend genoeg blijken natuurbranden in Nederland het vaakst op een zondag te beginnen.

Dorp geëvacueerd
Het aantal slachtoffers blijft over het algemeen beperkt, maar de ernst van de situatie werd in 2021 duidelijk toen een oudere vrouw om het leven kwam tijdens een onbeheersbare rietverbranding bij Sint-Jansklooster. Dit onderstreept het belang van een effectieve aanpak van natuurbranden om mensenlevens te beschermen.
Een van de meest dreigende incidenten vond plaats in 2020 in Limburg, waar het dorp Herkenrath geëvacueerd moest worden vanwege een dreigende brand in De Meinweg. Meer dan 4000 mensen, waaronder bewoners van verzorgingstehuizen, werden geëvacueerd, wat de ernst van de situatie benadrukte.

Grootschalige ramp mogelijk
Met het oog op steeds warmere en drogere zomers is Stoof van mening dat Nederland op het punt staat een grootschalige ramp te ervaren als er niet actief wordt ingegrepen. Ze benadrukt dat het huidige beleid om elk brandje direct te blussen het risico met zich meebrengt dat het landschap tijdens droge periodes verzadigd raakt met brandbaar materiaal, wat de kans op grootschalige natuurbranden vergroot.
In droge zomers neemt ook het risico toe dat branden op meerdere plaatsen tegelijk uitbreken, waardoor de capaciteit van de brandweer om te reageren onder druk komt te staan. Het gebrek aan effectieve samenwerking tussen brandweerkorpsen kan de situatie verergeren, vooral wanneer buurlanden ook te maken hebben met vergelijkbare weersomstandigheden.

Integrale aanpak nodig
Het is duidelijk dat Nederland actie moet ondernemen om de toenemende dreiging van natuurbranden aan te pakken. Dit vereist een integrale aanpak, waarbij vuurbeheer wordt gezien als een ruimtelijke uitdaging die preventieve maatregelen vereist, zoals gecontroleerde branden in heidegebieden om de kans op onbeheersbare zomerbranden te verkleinen. Ook is het van cruciaal belang dat de overheid weer zelfstandig gegevens verzamelt over natuurbranden, zoals voor 1994, om een nauwkeurig beeld te krijgen van de risico’s en de uitdagingen voor het beleid.