Toezichthouder CTIVD heeft vastgesteld dat er grote risico’s zijn dat de inlichtingendiensten AIVD en MIVD in strijd met de wet handelen. Tegenover de Tweede Kamer geven de ministers Ollongren en Bijleveld toe dat de nieuwe Inlichtingenwet meer impact heeft op de veiligheidsdiensten dan bij de inwerkingtreding van de wet werd onderkend.

“De CTIVD zegt niet voor niets dat het beter moet. We wisten met zijn allen wel dat de nieuwe wet grote gevolgen zou hebben voor de werkwijze van de diensten, maar het is misschien nog groter dan we hadden voorzien”, erkent Ollongren in een toelichting op de brief aan de Kamer. Om alsnog een verantwoorde implementatie van de wet te borgen kondigen beide ministers aanvullende maatregelen aan. Zo moet beter worden verankerd dat er niets mis kan gaan met de gegevens. De diensten hebben volgens haar zelf ook maatregelen genomen om de sturing en de regie te versterken. Maar om de privacy zo goed mogelijk te kunnen waarborgen zijn grotere en concretere stappen nodig.

Veel extra werk
Ollongren en Bijleveld zeggen dat in de volgende rapportage van de CTIVD, in mei 2019, de risico’s op onrechtmatigheden aanzienlijk zullen zijn beperkt. Nu brengt de nieuwe wet erg veel extra werk mee voor de inlichtingendiensten, terwijl de bescherming van de nationale veiligheid ook gewoon moet doorgaan.
Privacyorganisaties hebben er minder vertrouwen in. David Korteweg van burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom zegt dat hij zelden zo expliciet de toezichthouder gehoord heeft over het ontbreken van essentiële waarborgen. Feitelijk overtreden de inlichtingendiensten de wet. Intussen worden de bevoegdheden steeds verder uitgebreid, terwijl er niet meer toezicht komt. Luca van der Kamp, een van de initiatiefnemers van het referendum over de ‘sleepwet’, zegt dat dit juist is waarvoor zij gewaarschuwd heeft. Het gericht tappen wordt volgens hem te vaag omschreven en nu blijkt het zelfs intern niet te controleren.