Dit jaar zijn tot nu toe ongeveer 9.500 gevangeniscellen onderzocht, waarbij maar liefst 1.760 keer smokkelwaar werd aangetroffen, zoals drugs, telefoons en wapens. Onacceptabel vindt minister Sander Dekker van Rechtsbescherming. Hij kondigt extra beveiligingsmaatregelen aan om de smokkel terug te dringen.

Veiligheid moet voorop staan in penitentiaire inrichtingen, schrijft Dekker. De aanwezigheid van drugs en telefoons waarmee gedetineerden hun crimineel handelen tijdens de detentie kunnen voortzetten, verstoort volgens hem de veiligheid binnen en buiten de inrichting. De minister vindt incidenten met smokkelwaar en filmpjes van feestende gedetineerden onacceptabel. Ook het onderzoeksrapport van de DSP-groep getiteld ‘Voortgezet crimineel handelen tijdens detentie: je gaat het pas zien als je het doorhebt’, heeft de nodige bellen in het ministerie doen rinkelen. Daarom scherpt Dekker het veiligheidsbeleid in het gevangeniswezen aan.
Voor de nieuwe beveiligingsmaatregelen tegen smokkel wordt structureel 3 miljoen euro beschikbaar gesteld. Dat geld wordt onder meer geïnvesteerd in een verdubbeling van het aantal speurhonden en extra investeringen in hekwerk, netten en camera’s. En dat is nog niet het enige. Er komen ook extra maatregelen om het personeel van de DJI te ondersteunen en meer handvatten te bieden om contrabande en het voortzetten van criminele activiteiten goed te kunnen aanpakken. Dat laatste gebeurt in samenwerking met de politie en het openbaar ministerie.

Risicogestuurde aanpak
Maatregelen worden ingezet waar de meeste winst te behalen valt. Er is sprake van een risicogestuurde aanpak, waarbij gekeken wordt naar de aard van de inrichting en de daarin opgesloten doelgroep. Maar eerst moeten die risico’s duidelijk worden gedefinieerd. Daarmee is begin dit jaar begonnen. Tot nu toe zijn ongeveer 9.500 cellen onderzocht, waarbij maar liefst 1.760 keer verboden spullen zijn aangetroffen. In 60 procent van de gevallen ging het om drugs (vooral softdrugs). Verder ging het om communicatiemiddelen (30 procent) en wapens (10 procent). Verder zijn tijdens de controles alcohol, rookwaren en contant geld aangetroffen.
Ter preventie komen er aanvullende beveiligingsmaatregelen zoals röntgenapparatuur en speurhonden en worden gedetineerden die buiten de inrichting mogen werken zoveel mogelijk gescheiden van gedetineerden die dat niet mogen. Er komt muurdetectie om het over de muur van de luchtplaats gooien van smokkelwaar te detecteren en er komt nieuwe techniek voor drugsdetectie bij de ingang. Hiermee zijn ook sporen van drugs op kleding te detecteren. Ook wordt gekeken naar technische maatregelen tegen drones. Verder vond in de PI Zaanstad een succesvolle proef plaats met een systeem dat GSM-verkeer verstoort en helpt bij het opsporen van telefoons. Dit systeem komt ook in andere inrichtingen.

Meer celinspecties
Dekker wil ook dat meer celinspecties gaan plaatsvinden, maar weet dat hiervoor een tekort aan capaciteit bestaat. “In de dienstroosters van het personeel wordt tijd voor deze controles en inspecties opgenomen. Dat zij soms onder druk komen te staan door krapte in de bezetting van dienstroosters is onwenselijk. DJI stuurt er dan ook op te voorkomen dat zij worden uitgesteld of minder vaak worden uitgevoerd dan gepland. In mijn beantwoording heb ik aangegeven dat DJI ondertussen blijft inzetten op de werving van nieuw personeel, het verminderen van de werkdruk en het terugdringen van ziekteverzuim, zodat het personeel voldoende tijd heeft om alle taken, waaronder celinspecties, uit te voeren.” Volgens Dekker zijn vanaf mei 2017 zo’n 1.200 nieuwe medewerkers aangenomen en is het personeel uit de vier gesloten locaties geplaatst bij andere inrichtingen. Voor verdere oondersteuning wordt het aantal hondenbegeleiders verdubbeld naar twintig. Het aantal honden gaat van twintig naar veertig. Verder krijgen de DJI-medewerkers meer voorlichting over hoe het voortzetten van criminele activiteiten door gedetineerden gedetecteerd kan worden.

Steviger bestraft
Om het personeel beter te beschermen worden ongewenste gedragingen in de PI steviger bestraft. Voor de vondst van smokkelwaar, geweld tegen personeel en geweld tussen gedetineerden onderling zijn de richtlijnen nu verruimd, waardoor voor deze overtredingen straffen uitgedeeld kunnen worden tot en met 14 dagen strafcel, de maximale straf uit de Penitentiaire beginselenwet. De aangepaste sanctiekaart is een tussenstap die ruimte biedt aan personeel om ervaring op te doen met een meer persoonsgerichte sanctionering waarbij meer ruimte ontstaat om ook zwaardere sancties op te leggen. In het voorjaar van 2020 moet de aanpak volledig vorm hebben gekregen, waardoor er persoonsgericht gestraft wordt binnen de kaders die de wet daarvoor biedt. Een sanctiekaart met standaardstraffen is dan niet langer nodig.