Encryptie is een belangrijk hulpmiddel om digitale informatie te beschermen en privacy te kunnen verzekeren. Maar voor de strafrechtketen vormt het juist vaak een obstakel. De Politieacademie start nu een onderzoek naar de mate waarin encryptie het werk van opsporingsdiensten hindert.

Encryptie is het versleutelen van gegevens zodat niet voor iedereen te zien is wat er precies staat. Deze techniek heeft inmiddels een belangrijke toepassing in onze samenleving om privacy te kunnen garanderen. De Europese Raad verklaarde eind 2020 dat encryptie een noodzakelijk middel is om de grondrechten en de digitale veiligheid van burgers, overheden, het bedrijfsleven en de samenleving te beschermen. Anderzijds geeft de Raad ook aan dat de rechtshandhavings- en justitiële autoriteiten hun wettelijke bevoegdheden moeten kunnen uitoefenen om samenlevingen en burgers te beschermen. Dat levert een dilemma op. Aan de ene kant dient encryptie de bescherming van informatie en privacy, maar aan de andere kant kunnen opsporingsdiensten daardoor soms niet bij belangrijke informatie, wat de maatschappelijke veiligheid juist weer niet ten goede komt.

Impact op zaken in strafrechtketen
In opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) zoeken onderzoekers van de Politieacademie, NHL Stenden Hogeschool en Open Universiteit nu uit wat de impact is van encryptie op de behandeling van zaken in de strafrechtketen. Het onderzoek moet inzicht bieden in hoe vaak encryptie voorkomt in opsporingsonderzoeken, de impact ervan op het verloop en de opbrengst van opsporingsonderzoeken en de impact op de strafrechtelijke vervolging en rechterlijke afdoening van zaken.

Samenwerking
Voor dit onderzoek worden verschillende, hoofdzakelijk kwalitatieve onderzoeksmethoden ingezet: deskreseach, dossieranalyse, oriënterende en diepte interviews en een survey. “We willen hierbij primair gebruik maken van ervaringen uit de (politie)opsporingspraktijk, maar ook van ervaringen die het Openbaar Ministerie en de rechterlijke macht hebben op dit terrein”, vertelt onderzoeker Wendy Schreurs. Samen met lector Cybersafety Wouter Stol is zij betrokken bij het onderzoek vanuit de Politieacademie.

Multidisciplinair
Het projectteam heeft een sterk multidisciplinair karakter waarbij de Politieacademie en NHL Stenden (toegepast) sociaal-wetenschappelijke expertise op gebied van politie en digitalisering inbrengen en de Open Universiteit voornamelijk technische, op het gebied van encryptie. Het projectteam staat in nauwe verbinding met het Kenniscentrum ‘Politiewerk en nieuwe technologie’ van de Politieacademie, het politieprogramma Digitalisering & Cybercrime en het Expertiseteam Cybercrime en Digitale Opsporing.
De resultaten van het onderzoek zullen uiteindelijk het debat voeden over het belang van encryptie voor de bescherming van informatie en privacy tegenover het knelpunt dat encryptie vormt voor de slagvaardigheid van de opsporing. De onderzoekers hopen half 2022 hun resultaten te presenteren.