Nog altijd is het mogelijk om spyware op telefoons te installeren en zo op afstand volledige controle over de apparaten te krijgen. Dat concludeert een onderzoekscommissie van het Europees Parlement. Zij pleit voor betere regels, zodat programma’s als Pegasus niet langer gebruikt mogen worden voor andere doelen dan criminaliteitsbestrijding.

Fabrikanten van dergelijke spionagesoftware, zoals Pegasus-producent NSO Group uit Israël, zeggen dat hun producten bedoeld zijn voor overheden, zodat die criminelen kunnen afluisteren en opsporen. Maar volgens de onderzoekscommissie wordt de software veel breder ingezet. Pegasus wordt bijvoorbeeld ook verkocht aan overheden die er burgers, politici en activisten mee afluisteren. De gebruiker merkt hier niets van, totdat hij tijdens een ‘rechtszaak’ met de bewijzen wordt geconfronteerd.

In gebruik bij alle EU-lidstaten
De onderzoekscommissie staat onder leiding van D66’er Sophie in ’t Veld. Langdurig onderzoek moest duidelijk maken welke landen spionagesoftware gebruiken en in welke mate. Daar was niet makkelijk achter te komen. Europese landen, de Europese Raad en zelfs de Europese Commissie hebben voor wat dit onderwerp betreft niet bepaald het hart op de tong. Volgens de onderzoekers is het aannemelijk dat elke Europese lidstaat spyware zoals Pegasus heeft gekocht. Er is geen instantie die toezicht houdt op deze handel. De verspreiding van Pegasus wordt zelfs internationaal gefaciliteerd. De export gebeurt niet vanuit Israël, maar vanuit Bulgarije en Cyprus en gaat via Ierland vanwege bepaalde belastingvoordelen. Voor de financiering van de zeer dure software zorgen banken in Luxemburg. Wie interesse heeft kan terecht op de jaarlijkse vakbeurs ISS World in Praag.

Onbekende lekken
Pegasus kan ongemerkt worden geïnstalleerd op smartphones met iOS en Android. Daarbij wordt gebruik gemaakt van onbekende lekken in deze besturingssystemen. Apple probeert via de rechter informatie over het lek te krijgen, zodat het gedicht kan worden. Ook WhatsApp is een zaak tegen de fabrikant van Pegasus begonnen. Overheden doen echter niets tegen het bedrijf en dat irriteert de onderzoekscommissie. In ’t Veld noemt het gebruik van de software een aanval op de Europese democratie. Zij wil dat de handel en het gebruik binnen de EU verboden wordt, zolang er geen goede regels zijn omtrent het gebruik voor bijvoorbeeld terreurbestrijding. De komende maanden buigt het Europees Parlement zich over het onderzoek. Volgend jaar wordt er dan over gestemd, waarbij de kans groot is dat de aanbevelingen van de onderzoekscommissie worden weggestemd. Veel overheden beschouwen de spionagesoftware namelijk als onmisbaar.