Het afgelopen jaar zijn weer belangrijke stappen gezet om de positie van slachtoffers van misdrijven te versterken. Dit zegt het ministerie van Veiligheid & Justitie, daar daarmee wil aangeven dat invulling is gegeven aan één van de prioriteiten uit het regeerakkoord.

Ieder jaar op 22 februari vindt de Europese ‘Dag van het slachtoffer’ plaats,  een goed moment om stil te staan bij de geboekte resultaten.
Per 1 juli 2016 kunnen slachtoffers van zware misdrijven zich onbeperkt uitspreken tijdens de behandeling van de strafzaak, ook over de schuld van de verdachte en de gewenste straf. Om slachtoffers daarbij goede ondersteuning te bieden is de rechtsbijstand voor de gespecialiseerde slachtofferadvocatuur verruimd. Hierdoor kunnen advocaten meer vergoeding krijgen voor het bijwonen van zittingen en gesprekken van slachtoffers met de officier van justitie. Daarnaast krijgt de rechtspraak meer geld, zodat meer tijd kan worden genomen op de zitting voor het spreken van het slachtoffer.
In december heeft de minister aangekondigd dat hij de wet gaat wijzigen zodat ook stieffamilie gebruik kan maken van het spreekrecht.

Schadevergoeding voor slachtoffers door de dader
Slachtoffers hebben in 2016 meer mogelijkheden gekregen voor het ontvangen van schadevergoeding. De voorschotregeling is nu van toepassing bij alle misdrijven waarvan het vonnis sinds 1 januari 2016 onherroepelijk is geworden. Zo staat de overheid garant dat alle slachtoffers bij wie de dader is veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding ook echt  een vergoeding ontvangen. Verder is in 2016 geëvalueerd hoe het proces waarbij een slachtoffer verzoekt om schadevergoeding bij het strafproces van de dader verloopt en welk resultaat wordt bereikt. Uit het onderzoek blijkt dat het proces de afgelopen jaren sterk verbeterd is en dat vijf van de zes slachtoffers de verzochte schadevergoeding geheel of gedeeltelijk krijgt toegewezen.

Schadefonds Geweldsmisdrijven
Wanneer er geen sprake is van een veroordeling, kunnen slachtoffers van zware misdrijven een financiële tegemoetkoming van de overheid ontvangen via het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Dit is per 1 juli 2016 ook mogelijk voor nabestaanden van slachtoffers van dood door schuld. Ook de termijn voor indiening van een aanvraag bij het Schadefonds is verruimd: van drie naar tien jaar. In januari van dit jaar heeft de minister aangekondigd dat hij de wet gaat wijzigen zodat ook inwoners van Caraïbisch Nederland een beroep kunnen doen op het Schadefonds.

EU-richtlijn met minimumnormen voor slachtoffers
Met de invoering van de EU-richtlijn met minimumnormen voor slachtoffers ontvangen slachtoffers die dat wensen meer en uitgebreidere informatie van politie en Openbaar Ministerie over alle belangrijke stappen in het strafproces en in het detentieverloop van de dader. Het wetsvoorstel waarmee de EU-richtlijn wordt omgezet in nationale regelgeving is aangenomen door de Tweede Kamer en in behandeling bij de Eerste Kamer. Intussen werken de betrokken organisaties al zo veel mogelijk volgens de richtlijn en zijn zij klaar voor het invoeren ervan.

Individuele beoordeling
De EU-richtlijn verplicht tot invoering van de zogenoemde individuele beoordeling van kwetsbaarheid van slachtoffers, zodat gerichte beschermingsmaatregelen kunnen worden ingezet. In 2016 is een pilot uitgevoerd met politie, OM en Slachtofferhulp Nederland om de individuele beoordeling in de praktijk vorm te geven. Dit heeft geleid tot een werkproces dat in januari 2018 landelijk zal zijn ingevoerd.

Opvang slachtoffers van seksueel misbruik
Inmiddels zijn dertien Centra Seksueel Geweld in gebruik voor de acute opvang van slachtoffers van seksueel geweld. Deze centra hebben in de eerste zes maanden van 2016 zo’n 1000 slachtoffers van seksueel geweld opgevangen. In 2016 is ook de aangepaste aanwijzing Zeden van het Openbaar Ministerie in werking getreden. Daarmee wordt extra zorg besteed aan het verloop van het strafproces om te voorkomen dat ervaringen van slachtoffers opgedaan tijdens het delict verergeren (secundaire victimisatie). Ook het voorkomen van inbreuken op de privacy van het slachtoffer kreeg een plaats in deze aanwijzing.

Onderzoek naar geweld in de jeugdzorg
Op 7 november 2016 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de instelling van de Commissie Onderzoek naar Geweld in de Jeugdzorg en Jeugdhulp onder voorzitterschap van Micha de Winter nadat een vooronderzoek had uitgewezen dat zo’n onderzoek mogelijk en gewenst is. De commissie komt in oktober 2018 met het eindrapport.

Internationale samenwerking voor slachtofferrechten
Slachtofferzorg was een van de prioriteiten van het Nederlandse EU-voorzitterschap. Om de Europese samenwerking op het gebied van slachtofferrechten te bevorderen en van elkaars ervaringen te leren heeft Nederland tijdens het EU-voorzitterschap met steun van een aantal andere EU-landen het Europese Netwerk voor Rechten van Slachtoffers (ENVR) opgericht. En er is specifiek aandacht besteed aan het verbeteren van schadevergoeding aan diegene die in een ander EU-land slachtoffer wordt. De schadefondsen uit de verschillende EU-landen zijn bij elkaar gekomen om hun onderlinge samenwerking te versterken.