Steeds meer bewakingscamera’s en videodeurbellen brengen delen van de openbare weg in beeld. Dit is in strijd met de AVG, maar wordt meestal oogluikend toegestaan door de autoriteiten. Anders wordt het als een burgemeester dergelijke ‘illegale’ beelden gebruikt om een verbod te handhaven.

Nadat een hond in juli 2021 in Boxtel op straat een vrouw had aangevallen, werd het baasje op last van de burgemeester verplicht het dier te muilkorven en aan te lijnen. Een half jaar later merkte een boa dat het baasje maling had aan de verplichting, waarop deze een proces-verbaal opmaakte. De burgemeester besloot daarop een dwangsom van 500 euro op te leggen, voor elke keer als de hond los en zonder muilkorf werd aangetroffen. Ook hiervan raakte het baasje niet onder de indruk. Omwonenden zagen dat en stelden beelden van hun bewakingscamera’s beschikbaar als bewijsmateriaal. Het ging om drie overtredingen, waarvoor het baasje van de hond 1500 euro moest betalen. Die besloot daarop naar de rechter te stappen.

Illegale beelden
De hondeneigenaar voerde onder meer aan dat de burgemeester gebruik heeft gemaakt van illegale beelden. Een omwonende heeft met zijn beveiligingscamera het baasje met zijn hond gefilmd op de openbare weg en dat zou niet mogen. Op het filmen van de openbare weg is de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) van toepassing. Het baasje is zonder zijn toestemming gefilmd, zodat het gebruik van die beelden door de burgemeester als bewijs voor de overtredingen volgens hem in strijd is met de AVG. Op de beelden was bovendien niet duidelijk te zien dat zijn hond geen muilkorf droeg. Volgens het baasje was het dier wel gemuilkorfd.

Noodzakelijk
De burgemeester wierp daar tegenin dat er geen sprake was van een onrechtmatige verwerking van persoonsgegevens als bedoeld in de AVG. De omwonende die de camerabeelden heeft verstrekt heeft de camera ter bescherming van eigen goederen gericht op de aanloop naar de voordeur en op de oprit van de omwonende en niet grotendeels op de openbare weg. Bovendien vond de burgemeester dat hij bevoegd is om de camerabeelden te gebruiken als bewijs voor het vaststellen van de overtredingen omdat dit noodzakelijk is. Vijftien controles door boa’s hadden geen resultaat opgeleverd en de gemeente had een tekort aan boa’s om deze manier van controleren voort te zetten. De camerabeelden waren dus noodzakelijk, volgens de burgemeester.

Camerabeleid
Volgens de rechter had de burgemeester de rechtmatigheid van de camerabeelden moeten controleren alvorens deze te verzamelen of te gebruiken. Dat heeft hij nagelaten. De gemeente Boxtel heeft weliswaar een camerabeleid volgens art. 151c van de Gemeentewet, maar heeft daar voor de handhaving in de onderhavige zaak geen gebruik van gemaakt. De rechtbank vond het gebruik van de camerabeelden van derden dan ook niet noodzakelijk omdat de gemeente dus zelf ook geen grondslag heeft voor de verwerking van de persoonsgegevens op de beelden. Het bewijs was volgens de rechter dan ook onrechtmatig verkregen en druist in tegen wat van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht.

Noodzakelijkheidseis
Volgens privacyexpert Jeroen Tersteggen kan deze casus verstrekkende gevolgen hebben. Veel particulieren en bedrijven hebben camera’s hangen die meer dan ‘onvermijdelijk’ de openbare weg filmen. Al deze particulieren en bedrijven moeten zich voor de verwerking van de camerabeelden dus aan de AVG houden (CJEU, C‑212/13, Ryneš). Dit leidt ertoe dat de meeste van die camerabeelden strijdig zijn met de noodzakelijkheidseis als bedoeld in art. 5(1)(c) AVG. Omdat de onrechtmatigheid van de persoonsgegevens daaraan blijft kleven, kan de partij aan wie die onrechtmatige persoonsgegevens verstrekt worden, dus niet te goeder trouw die persoonsgegevens ontvangen. Dat geldt niet alleen voor camerabeelden, maar voor alle persoonsgegevens die men van derden overhandigd krijgt.