In de gezamenlijke strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering hebben vijf Nederlandse banken (ABN AMRO, ING, Rabobank, Triodos Bank en De Volksbank)  Transactiemonitoring Nederland (TMNL) opgericht. TMNL gaat verdachte transacties onderzoeken, die banken individueel niet kunnen ontdekken.

TMNL vormt volgens de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) een belangrijke aanvulling op de eigen activiteiten van banken op het gebied van transactiemonitoring. TMNL richt zich op het vaststellen van ongebruikelijke patronen in het betalingsverkeer die banken individueel niet kunnen ontdekken.
In Nederland wordt naar schatting jaarlijks 16 miljard euro aan crimineel geld witgewassen. Dit geld is afkomstig uit bijvoorbeeld drugshandel, mensenhandel, kinderporno of afpersing. Criminelen doen er alles aan om de herkomst van hun criminele geld te verhullen. Daarvoor misbruiken zij vaak meerdere banken.

Topprioriteit
Voorzitter Chris Buijink van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB): “De strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering is een topprioriteit in de bankensector. Banken dragen bij aan de voorkoming en bestrijding van ondermijnende criminaliteit en het financiële systeem integer houden. Daarin investeren zij fors. Effectieve bestrijding van deze criminaliteit kan alleen door meer samenwerking. Deze samenwerking heeft positieve gevolgen voor de hele keten van opsporing en vervolging. TMNL is daarbij een essentiële gezamenlijke stap, die uniek is in de wereld.”

Meerwaarde gezamenlijke transactiemonitoring
Na de aankondiging in september 2019 hebben de vijf banken onder de vlag van de NVB onderzocht of gezamenlijke transactiemonitoring technisch en juridisch haalbaar is. Daarnaast is onderzocht of TMNL een wezenlijke meerwaarde heeft in de strijd tegen het witwassen.
Uit het onderzoek is gebleken dat gezamenlijke transactiemonitoring criminele geldstromen en netwerken nog beter en scherper in kaart kan brengen, in aanvulling op wat banken individueel met eigen transactiedata kunnen doen. Daarnaast blijkt dat door het combineren van transactiedata nieuwe (interbancaire) inzichten ontstaan, die bruikbaar zijn voor de bestrijding van financiële criminaliteit. Deze bevindingen zijn in de afgelopen periode ook met enkele betrokken publieke partijen besproken.

Nationale ketenaanpak
Naast het nemen van deze eigen verantwoordelijkheid door banken als poortwachter, is voor de effectiviteit van de strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering een nationale (keten-)aanpak noodzakelijk. Banken werken daarom intensief samen met publieke partners zoals de ministeries van Financiën en Justitie en Veiligheid, de FIOD en de Financial Intelligence Unit (FIU). Het doel is om samen het rendement in de keten van signalering tot opsporing, vervolging en veroordeling van criminaliteit aanzienlijk te verhogen. De oprichting van TMNL sluit aan bij het Plan van aanpak witwassen dat het kabinet medio vorig jaar heeft gepresenteerd. Dit plan voorziet onder meer in aanpassing van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) om gezamenlijke transactiemonitoring in volle omvang mogelijk te maken.

De bouw en ontwikkeling van TMNL zal gefaseerd gebeuren. Vooruitlopend op de voorgenomen wetswijziging starten de banken daar nu al mee, gegeven de urgentie van de strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering en de steun van publieke partijen. Uitgangspunt is dat andere banken op termijn ook gebruik kunnen maken van TMNL.