In de penitentiaire inrichting (PI) Nieuwersluis zijn er medewerkers die niet-integer gedrag vertonen tegenover gedetineerden. Er vindt onder meer seksueel grensoverschrijdend gedrag plaats. Dit concludeert de Inspectie Justitie en Veiligheid in haar incidentonderzoek bij de PI Nieuwersluis.

Meldingen van gedetineerden over de misstanden worden niet altijd goed opgepakt. Medewerkers spreken elkaar niet altijd aan op elkaars gedrag. De Inspectie dringt daarom aan op een cultuurverandering in deze PI om niet-integer gedrag aan te pakken. De Inspectie begon vorig jaar een onderzoek nadat de politie een medewerker had opgepakt die beschuldigd werd van seksueel misbruik van een gedetineerde in de vrouweninrichting Nieuwersluis. Later heeft de Inspectie JenV het onderzoek verbreed omdat ze signalen kreeg dat naast deze medewerker, andere gevangenismedewerkers zich schuldig zouden maken aan diverse vormen van niet-integer gedrag.

Leef- en werkomgeving niet veilig genoeg
“In deze inrichting is niet-integer gedrag een structureel onderdeel van de bestaande omgangsvormen. Er heerst een cultuur die het mogelijk maakt dat gevangenismedewerkers niet-integer gedrag vertonen, waaronder seksueel grensoverschrijdend gedrag. De leef- en werkomgeving is er niet veilig genoeg. Niet voor gedetineerden, niet voor medewerkers’’, aldus inspecteur-generaal Esther de Kleuver van de Inspectie Justitie en Veiligheid.

Relaties tussen medewerkers en gedetineerden
In het onderzoek gaven respondenten aan dat het seksueel grensoverschrijdend gedrag vooral seksueel getinte opmerkingen betreft van medewerkers tegen gedetineerden. Daarnaast gaat het volgens hen ook om seksuele handelingen tussen medewerkers en gedetineerden (zoals tongzoenen en orale bevrediging) en relaties tussen medewerkers en gedetineerden. Verder gaven zij aan dat er wordt gepest, geschreeuwd en gescholden. Ook tussen medewerkers onderling is volgens hen sprake van niet-integer gedrag zoals discrimineren (naar geaardheid, huidskleur), seksisme en roddelen.

Angst om te melden
Gedetineerden hebben angst om melding te maken van niet-integer of seksueel grensoverschrijdend gedrag, aldus respondenten. Ze zijn bang niet te worden geloofd of er nadeel van te ondervinden door bijvoorbeeld overplaatsing naar een andere gevangenis.
Als gedetineerden wel meldingen durfden te maken, werden die niet altijd serieus genomen. Er werd soms niets mee gedaan terwijl op alle meldingen actie moet worden ondernomen. Medewerkers durven zich ook niet allemaal uit te spreken. Niet-integer gedrag wordt niet altijd gemeld. Collega’s spreken elkaar niet altijd aan. Bijvoorbeeld omdat ze al lang samenwerken, of elkaar privé zien.

Veilig maken
“De cultuur binnen Nieuwersluis zal moeten veranderen om de leef- en werkomgeving veilig te maken. En DJI, de overkoepelende dienst van de gevangenissen, zou moeten kijken hoe de cultuur is in de andere inrichtingen waar vrouwen verblijven’’, aldus De Kleuver.
Directie en leidinggevenden moeten een cultuur stimuleren waarin men elkaar aanspreekt op niet-integer gedrag. Zij moeten duidelijk maken wat wel en niet acceptabel is in contact met vrouwelijke gedetineerden en welke specifieke vaardigheden nodig zijn om goed met hen om te kunnen gaan. De PI-directie zou er ook voor moeten zorgen dat gedurende het dagprogramma altijd minstens één vrouwelijke medewerker op een afdeling aanwezig is.
De Inspectie JenV geeft DJI ook de aanbeveling een meldpunt in te richten waar vrouwelijke gedetineerden een melding kunnen doen zonder medeweten van het personeel van de afdeling waar ze verblijven. Voor deze veranderingen zijn geld en middelen nodig. De Inspectie JenV dringt er bij de minister voor Rechtsbescherming op aan om die beschikbaar te stellen.