Gemeenten laten zich steeds vaker door bedrijven verleiden om als proeftuin voor nieuwe technologie te dienen. Bijvoorbeeld als hulpmiddel bij het handhaven van de coronamaatregelen. Dit heeft ook nadelen, vertelden critici in de uitzending van Nieuwsuur van maandagavond. Zij maken zich zorgen over de privacy van burgers.
In de Rotterdamse wijk Lombardijen draait op het moment het project ‘Inbraakvrije Wijk’. Dutch Institute for Technology, Safety & Security (DITSS) heeft hiertoe een aantal lantaarnpalen laten plaatsen, die de looppatronen van voorbijgangers analyseren. Bij afwijkende looppatronen kan er sprake zijn van een inbreker die de buurt verkent en wordt een waarschuwing gegenereerd. Andere lantaarnpalen hebben een geluidssensor, die reageert op vreemde geluiden, zoals brekend glas, knallen en geschreeuw.
Eerder kwam Rotterdam al in het nieuws door de inzet van camerawagens. Deze waren bedoeld voor bewaking tijdens het Eurovisie Songfestival, maar omdat dat werd geannuleerd, besloot de gemeente de wagens in te zetten om de 1,5-metermaatregel te handhaven. Bij geconstateerde overtredingen werden vanuit de stad boa’s naar de locatie gestuurd. Het project werd beëindigd, nadat gemeenteraadsleden van D66 de methode buitenproportioneel hadden gevonden en de Autoriteit Persoonsgegevens een waarschuwing had uitgedeeld.
Langer lopende trend
Het probleem in Rotterdam was dat de data centraal, in de meldkamer van Stadstoezicht, werd verwerkt. In Amsterdam koos men voor een oplossing, waarbij dat niet gebeurt. Op sommige plaatsen is een busje met een groot beeldscherm geplaatst, waarop het publiek zichzelf voorbij ziet lopen. Wie onvoldoende afstand bewaart, krijgt een rood label. De beelden worden live getoond en niet opgeslagen. Boa’s kunnen overtreders eventueel aanspreken. Volgens de gemeente is het een mooi voorbeeld van hoe je moderne technologie kunt inzetten, zonder grote inbreuk op de privacy van burgers.
Volgens criminoloog Marc Schuilenburg van de VU is de inzet van moderne technologie om de openbare orde te bewaken een al langer lopende trend. Hij doet onderzoek naar het gebruik van slimme algoritmes door het openbaar bestuur en waarschuwt voor de gevolgen. Vroeger werd iemand aangehouden en geregistreerd als hij zich verdacht gedroeg. Maar tegenwoordig is iedereen een potentiële verdachte. Ook van iemand die niets verkeerds doet worden de beelden opgeslagen en verwerkt. Schuilenburg begrijpt dat gemeenten zich graag als slim afficheren, maar waarschuwt dat het te ver door kan slaan, als commerciële motieven van bedrijven de overhand gaan krijgen. Volgens het rapport Smart City Projecten in de G40, zijn er inmiddels veertig steden in Nederland waar 429 toepassingen van slimme technologie worden ingezet. Het ministerie van Binnenlandse Zaken doet daar onderzoek naar, maar de resultaten van dat onderzoek worden pas over enkele jaren verwacht.
