De organisaties in de strafrechtketen moeten structureel meer geld krijgen om hun belangrijke maatschappelijke taak nu en in de toekomst goed te kunnen vervullen. Dit is de uitkomst van een debat tussen Tweede Kamerleden en bestuurders van Politie, Raad voor de Rechtspraak, advocatuur, OM, Reclassering Nederland en de gemeentes.

De titel van het debat was: ‘Wat is de Rechtsstaat ons waard?’. “Eten en drinken staan bovenaan, daarna komt gelijk veiligheid”, zei de burgemeester van Eindhoven John Jorritsma. Het belang van een veilige samenleving en een goed functionerende rechtsstaat is volgens hem een eerste levensbehoefte. “Als mensen in nood zijn, bescherming nodig hebben of slachtoffer zijn van een ernstig strafbaar feit moeten ze op de overheid kunnen rekenen”, vulde korpschef Henk van Essen aan. “Dat betekent dat de politie zichtbaar in de wijk moet blijven, dat er een politie is die digitaal vaardig is en dat wij ondermijnende criminaliteit ook het hoofd bieden. Op alle drie die terreinen staat het nu onder druk.”

Jeugd-wijkagent
“De criminelen van morgen groeien vandaag op in de wijk”, illustreerde D66-Kamerlid Hanneke van der Werf. “Dan moet je er dus wel voor zorgen dat agenten tijd hebben om dit soort problemen te signaleren. Met een jeugd-wijkagent bijvoorbeeld, zoals vroeger in de Haagse wijk Transvaal, kunnen al op het schoolplein een hoop dingen voorkomen worden.”
Niet alleen bij de politie, ook bij de Rechtspraak en het OM zijn de gevolgen van jarenlange bezuinigingen nog steeds merkbaar. “Er is een tekort aan rechters en officieren van justitie, waardoor zaken soms ongewenst lang op de plank blijven liggen, wat uiterst onwenselijk is omdat het altijd gaat over mensen die ons nodig hebben om door te kunnen gaan met hun leven”, aldus Henk Naves, voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak. “Economische recessie betekent niet dat je met een onsje minder rechtsstaat kan”, vulde Gerrit van der Burg, voorzitter van het College van procureurs-generaal van het OM, aan. “Wij moeten in staat zijn om voorspelbaar en koersvast op te treden tegen strafbaar gedrag.”

Cybercriminaliteit
Toegankelijk recht voor iedereen. Dat is het ideaal van de deelnemers aan het debat. Met de uitstroom van de afgelopen jaren van advocaten in de sociale advocatuur is dit ideaal in de knel gekomen. “Zeker voor de minder bedeelden dreigt de toegang tot het recht steeds moeilijker te worden”, zei Frans Knüppe, algemeen deken van de NOvA. CDA-Kamerlid Hilde Palland ziet om zich heen dat veel advocaten ermee stoppen. “Die zien er letterlijk geen brood meer in”. Knüppe: “Je moet dat vak weer aantrekkelijk maken.”
Ook moet meer geïnvesteerd worden in kennis en deskundigheid op het gebied van bijvoorbeeld cybercriminaliteit. “Steeds meer mensen geven aan slachtoffer te zijn van online criminaliteit”, merkt Johan Bac in de dagelijkse praktijk bij zijn organisatie Reclassering Nederland. “Het helpt als je goed kan investeren in kennis. Niet alleen bij politie en OM, maar ook bij de reclassering en de Raad voor de Kinderbescherming.”

Luister naar de organisaties zelf
“Van links tot rechts, alle politieke partijen vinden dat er in veiligheid structureel geïnvesteerd moet worden”, constateerde VVD-Kamerlid Ingrid Michon-Derkzen. Is iedereen het er dan ook over eens op welke manier dit moet gebeuren? “Nee, er zijn accentverschillen.” “Extra geld kan alleen onder voorwaarde van een forse cultuurverandering binnen de politie en het OM”, is de overtuiging van FvD-Kamerlid Gideon van Meijeren. Michiel van Nispen van de SP was het daar niet mee eens en vindt dat er hoe dan ook fors meer geld nodig is. “Ik vind dat wij als politiek de organisaties zelf maximaal in staat moeten stellen om keuzes te maken, want zij weten het beste wat nodig is.”
“Luister naar de organisaties zelf en naar de adviezen van onafhankelijke adviesorganen, zoals de Raad van State en de Nationale Ombudsman.” Dat was de oproep die Gala Veldhoen, Eerste Kamerlid van GroenLinks, deed aan de politiek. “Voordat we wetgeving over iedereen uitstorten moeten we veel beter luisteren naar degenen die het gaan uitvoeren om te voorkomen dat je het allemaal te ingewikkeld maakt.”

Tijdens Rechtsstaatpoort gingen Henk van Essen (Politie), Gerrit van der Burg (OM), Henk Naves (Raad voor de rechtspraak), John Jorritsma (burgemeester van Eindhoven), Johan Bac (Reclassering Nederland), Frans Knüppe (Nederlandse Orde van Advocaten) in debat met Kamerleden Ingrid Michon-Derkzen (VVD), Hanneke van der Werf (D66), Gideon van Meijeren (FvD) en Michiel van Nispen (SP). De debatten werden geleid door gespreksleider Kim Coppes. Het debat werd door Gala Veldhoen afgesloten met een reflectie. Tijdens het debat keken ongeveer 160 mensen mee. De livestream van het debat is hier terug te kijken.