Gezien het matige succes van de tot nu toe genomen coronamaatregelen is het de vraag of het met de vaccinatie binnenkort wel goed zal gaan. Crisisexpert Gert-Jan Ludden pleit er in dit stuk voor om Defensie in te zetten, zodat de vaccinatie uitgevoerd wordt door professionals die ervaring hebben met grootschalige operaties.

De crisisaanpak van het kabinet oogt na de zomer nogal chaotisch en reactief. Veel maatregelen worden naar willekeur genomen. Het testbeleid en het bron- en contactonderzoek is nooit goed van de grond gekomen. Er is acht maanden gediscussieerd voordat men besloot tot een mondkapjesplicht. Het coronadashboard en de routekaart zijn inmiddels bij het grofvuil gezet en over de werkwijze van de coronamelder app heerst een stilzwijgen.
De horeca-, cultuur- en sportsector zijn het kind van de rekening en worden onevenredig hard getroffen. Verontrustend is dat de coronamaatregelen nog niet tot het gewenste effect hebben geleid en dat de besmettingscijfers weer oplopen.

Verantwoordelijkheid
Dit alles terwijl we aan de vooravond staan van een ongekend vaccinatieprogramma dat de samenleving weer perspectief moet bieden. De cruciale vraag dient zich aan of dit programma wel professioneel zal worden uitgevoerd. De eerste signalen zijn weinig hoopgevend. Er is nog steeds geen zicht op het beschikbaar komen van de vaccins. De oorspronkelijk geplande aantallen blijken al weer gehalveerd te zijn. Er is onduidelijkheid over de volgorde van en de bereidheid tot vaccineren. Hugo de Jonge gaf aan begin januari te willen starten, maar dat is inmiddels vertraagd en ten slotte gaven de verpleeg- en verzorgingshuizen, de huisartsen en de GGD’en aan er nog niet klaar voor te zijn. De verantwoordelijkheid voor het vaccinatieprogramma ligt in handen van ambtenaren van het ministerie van VWS en het RIVM. Alhoewel zij beschikken over draaiboeken van eerdere infectieziekte uitbraken, is deze massavaccinatie van een geheel ander kaliber. Op een spervuur aan vragen hoe deze operatie moet worden uitgerold hadden de minister en de programmadirecteur van het RIVM geen concrete antwoorden. We moeten flexibel en wendbaar zijn stelde de minister en in een bijzin meldde hij dat defensie gereed zou staan voor hulp.

Militaire precisie
En daar ligt nu net de crux van het verhaal. Waarom wordt het vaccinatieprogramma niet volledig door defensie uitgevoerd onder toezicht van het RIVM? Het ministerie van VWS, de huisartsen en GGD-en die het toch al zo druk hebben, kunnen daarmee enorm worden ontlast. De krijgsmacht weet als geen ander hoe om te gaan met onzekerheden, is gewend in scenario’s te denken, kan uitstekend plannen en beschikt over hoogwaardig personeel en materieel om deze logistieke operatie met militaire precisie uit te voeren. Al eerder hebben militairen geholpen bij onder meer de inrichting van coronazorghotels, het ondersteunen op IC’s, het inzetten van planners bij het landelijk coördinatiepunt patiëntenspreiding en recentelijk nog bij het opzetten en bemensen van de snelteststraten. Steunverlening waar veel maatschappelijke waardering en respect voor zijn geuit.

Veiligheidspartner
Defensie is een betrouwbare en structurele veiligheidspartner. Het is verstandig daar optimaal gebruik van te maken en Defensie niet slechts in te schakelen vanuit een ‘vangnetconstructie’ wanneer civiele instanties het niet meer aankunnen. Laat het kabinet nu niet weer een misrekening maken door dit vaccinatieprogramma te laten uitvoeren door ambtenaren met gebrek aan praktijkervaring en operationeel denkvermogen. Dat is gedoemd te mislukken. De regie blijft in handen van het ministerie van VWS en het RIVM, maar laat het uitrollen van dit programma over aan professionals die daarin zijn getraind. Het wordt tijd dat minister Ank Bijleveld haar expertise en ambitie in het crisiskabinet laat gelden. Het vaccinatieprogramma rechtvaardigt in december een persconferentie waarbij de minister van defensie samen met de commandant der strijdkrachten uiteenzetten hoe defensie deze ingewikkelde logistieke operatie in 2021 in goede banen gaat leiden. Wanneer zorgexperts het vertrouwen in handen durven geven van militaire collegae en Hugo de Jonge bereid is over zijn schaduw heen te springen, is succes verzekerd. En dat is nu net waar we met z’n allen op zitten te wachten!

Gert-Jan Ludden