Sinds 2011 krijgen ongeveer 600 veelplegers van zogeheten high impact crimes in de regio Amsterdam-Amstelland een persoonsgerichte en integrale aanpak. Het WODC onderzocht het effect van deze Top600-aanpak op de recidive, één van de drie doelstellingen van de aanpak.

Het blijkt dat de Top600-veelplegers niet minder recidiveren dan vergelijkbare veelplegers. Dat kan deels komen omdat zij door hun zware en complexe problemen lastig te helpen zijn. Er zijn ook aanwijzingen dat de aanpak niet helemaal wordt uitgevoerd zoals beoogd. Om te kunnen bepalen of de aanpak effectief is, is nader onderzoek nodig, zeker naar de twee andere doelen.

High impact crimes
De Top600 zijn ongeveer 600 personen die vaak zijn veroordeeld, onder andere voor high impact crimes, zoals woninginbraak, straatroof en zware mishandeling. De Top600-aanpak heeft drie doelstellingen: minder recidive, verbetering van het toekomstperspectief en voorkomen van crimineel gedrag bij minderjarige familieleden. In dit onderzoek werd alleen het doel van recidivevermindering onderzocht. Daarvoor werden Top600-veelplegers vergeleken met veelplegers die qua achtergrond en kenmerken overeenkwamen, maar net buiten de Top600 vielen of waarbij de aanpak nooit van start is gegaan. Daarnaast werden de regisseurs, die binnen de aanpak de veelplegers begeleiden, gevraagd naar hun ervaringen.

Recidivevermindering mogelijk niet haalbaar
Het gaat hier om een doelgroep met veel problemen, zoals psychische problemen, verslaving, dakloosheid en schulden. Vaak is er sprake van weinig motivatie om het gedrag aan te passen. Een aanzienlijk deel mist ook de capaciteit daartoe door licht verstandelijke beperkingen. Onderzoekers vragen zich daarom af of het doel van een duurzame recidivevermindering niet te hoog gegrepen is bij (een deel van) deze doelgroep. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat het deel van de aanpak dat is gericht op rehabilitatie en resocialisatie niet wordt uitgevoerd zoals beoogd. Zo hebben de regisseurs steeds minder mogelijkheden om toekomstperspectief en ‘wisselgeld’ te bieden, met name op het gebied van huisvesting en zorg.

Meer onderzoek naar effectiviteit nodig
Dit onderzoek is het eerste onafhankelijke effectonderzoek naar de Top600-aanpak in de ruim tien jaar dat de aanpak bestaat en richt zich op één van de drie doelen. Nieuw onderzoek zou moeten uitwijzen of de aanpak wel effectief is in het bereiken van de twee andere doelen. Daarbij is vervolgonderzoek naar de recidive ook zinvol, bijvoorbeeld om te kijken naar de ernst van de recidive. De onderzoekers bevelen aan de aanpak niet uit te breiden naar andere doelgroepen totdat er meer duidelijk is over de effectiviteit. Verder kan het doel van recidivevermindering worden heroverwogen, is het belangrijk dat de regisseurs meer handelingsperspectief krijgen en kan worden nagedacht voor welke doelgroep deze aanpak het meest geschikt is.